شبکه حرکت (جابه جایی و حمل و نقل) از عوامل ساختاری بسیار مؤثر و با اهمیت در شکل گیری و توسعه کالبدی شهر و ارتباط بین کاربری ها، مراکز و مناطق شهری است. فضاهایی می توانند به مردم قدرت انتخاب بدهند که برای آنها قابل دسترسی باشند. درادامه به مطالعه وضعیت نفوذپذیری شهر تهران میپردازیم...

 نفوذپذیری در بافت های شهری، حدی از قدرت انتخاب است که یک محیط این امکان را فراهم می آورد تا مردم از طریق آن، از مکانی به مکان دیگر بروند. نفوذپذیری در بافت های شهری به تعداد راه های بالقوه ای که برای عبور از نقطه ای به نقطه دیگر در نظر گرفته شده است بستگی دارد. مکان مشتمل بر بلوک های کوچک ، راه های دسترسی بیشتری نسبت به مکانی که صرفاً از یک بلوک بزرگ تشکیل شده است دارد. بر اساس تعریف، ضریب نفوذپذیری هر بافت شهری از حاصل تقسیم مجموع نصف سطح خیابان ها و معابر اطراف بلوک ساختمانی بر مساحت بلوک به دست می آید. برخلاف مناطق مرکزی با بافت فشرده و ریزدانه و مناطق پیرامونی که قطعات بزرگ، کارخانه ها و صنایع در آنهاواقع شده اند، میزان نفوذ پذیری کاهش می یابد اما در مناطقی چون دو منطقه 8 و 2 که مشتمل بر نارمک و شهرک قدس (غرب) است، با توجه به بافت طرح ریزی شده، افزایش نفوذپذیری در این مناطق مشاهده می شود. عوامل کاهش نفوذپذیری در برخی از مناطق شهر تهران عبارت اند از:

- کاهش نفوذپذیری در اثر بزرگ مقیاس بودن بلوک ها و مراکز ساخته شده: در منطقه 9 قرارگیری فرودگاه و در منطقه 21 قرارگیری مناطق و اراضی بزرگ صنعتی سبب ایجاد بلوک های بزرگی شده که کاهش نفوذپذیری در بافت را سبب گردیده است.

- کاهش نفوذپذیری در اثر وجود بافت ارگانیک و نظامی سلسله مراتبی با معابر کم عرض و بن بست ها: در مناطق مرکزی (مناطق 11،12، 7) و به ویژه در بافت های فرسوده، کاهش نفوذپذیری تا حد کمتر از 30 درصد را می توان شاهد بود. عرض کم معابر و ریزدانگی قطعات، دسترسی به فضا را در بافت هایی مثل بافت فرسوده با مشکل روبه رو ساخته و به نوعی نفوذپذیری را در این مناطق ناکارآمد کرده است. از ویژگی های بافت فرسوده، نفوذپذیری ناکارآمد با شبکه دسترسی کم عرض و پرپیچ و خم، کوچه های بن بست، قطعات ملکی ریزدانه و بافت فشرده است.

 نسبت و میزان بافت فرسوده در مناطق شهر تهران

نسبت نفوذپذیری (1385)

اطلس تهران