درسته هنوز عرق سفرمون از اصفهان خشک نشده ولی خیلی خوش گذشت! امروز تصمیم داریم بریم شمال هم یه آب و هوایی عوض کنیم هم ببینیم شهرهای شمالی و بندری و اینا چجورین(!) قدم زدن توی رشت خیلی خوبه یه حس عجیبی داره به خاطر هواش! دیگه بهتره سفرمونو شروع کنیم و ببینیم توی این شهر چه خبره:

یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان گیلان در شمال ایران و مرکز شهرستان رشت است. این کلانشهر همچنین بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر شمال ایران در بین سه استان حاشیه‌ای دریای خزر (مازندران، گیلان و گلستان)وبزرگترین شهر گیلک نشین محسوب می‌شود. البته بسیاری از مردم این شهر این دریا را کاسپین می‌نامند. رشت در ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه عرض شمالی واقع شده و فاصله آن از تهران ۳۲۵ کیلومتر می‌باشد. همچنین شهر رشت با مساحت ۱۸۰ کیلومتر مربع در زمینی مسطح و هموار به ارتفاع ۵ متر از سطح آب‌های آزاد قرار دارد. بر اساس سرشماری رسمی در سال ۱۳۹۰ جمعیت آن ۶۳۹،۹۵۱ نفر بوده‌است.

نخستین نقشه رسمی رشت در سال ۱۲۸۷

ابتدا رشت به صورت قصبه‌ای بزرگ میان یک فضای جنگلی بوده و از آبادی‌های کهن ایران بشمار می‌رفته که نامش در کتاب حدودالعالم به سال ۳۷۲ هجری آمده‌است.این قصبه که در میان دو رودخانه گوهررود و سیاهرود قرار داشت و از این جهت نیز قدمت دیرینه دارد ولی از جهت سابقهٔ شهری اولین بار "حمدا... مستوفی " در قرن هشتم هجری از این شهر نام برده‌است. حمداﷲ مستوفی گوید: رشت از اقلیم چهارم، هوایش بغایت گرم و متعفن است. حاصلش غله و پنبه و ابریشم و برنج است و مردم آنجا کوهی و بی تمیز باشند.نام قدیمی رشت "دارالمرز"یا " دارالامان" بوده که قبل از این دو به آن "بیه" می‌گفتند. بیه در لغت نامه‌ها، رود و یا مصب بین دو رودخانه معنی شده‌است و چنین به نظر می‌رسد که دلیل این نامگذاری قرار گرفتن آن در میان دو رودخانه‌است که به مثابه حفاظ و دیوار شهر محسوب می‌گردید.این شهر یکی از مراکز امیرنشین بود که حکامش از امیر بزرگ گیلان بیه‌پس مستقر در دارالملک فومن، تبعیت می‌کردند.

ایجاد بنای اولیه رشت را با احتمال زیاد به قبل از اسلام و به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند در حالی که به نوشته برخی از محققان؛ رشت در پیش از اسلام و دست کم در دوره ساسانیان وجود داشته است. و بنا بر روایت دیگری این ناحیه در گذشته دور، زیر آب‌های دریای‌خزر قرار گرفته بود، اما به تدریج و بر اثر رسوب زیاد و تبخیر آب، اراضی گیلان وناحیه‌ای که امروزه به نام رشت معروف است از آب خارج شدند. این ناحیه چون دارای منابع طبیعی مانند جنگل و زمین‌های مناسب کشاورزی بوده، به سرعت به صورت دهکده‌ای درآمده و قابل سکونت شده است. در زمانیکه حکومت ساسانی روبه فروپاشی می‌رفت، حکمرانی مستقل این دیار را گیلان‌شاه می‌نامیدند.

پس از غلبه مسلمانان بر ایران، اولین بار که نامی از رشت به میان آمد، سال ۶۱ هجری قمری بود. در زمان صفویه به ویژه در دوره شاه اسماعیل صفوی، سرزمین گیلان به دو بخش داخلی: «بیه پس» به مرکزیت فومن (و بعدها رشت) و «بیه پیش» به مرکزیت لاهیجان تقسیم می‌شد. حکومت بیه پیش از ۹۴۳ هجری قمری به خان احمد گیلانی رسید و شاه طهماسب اول صفوی، حکومت بیه پس را نیز به او سپرد. سرانجام شاه عباس اول صفوی گیلان را تسخیر کرد. در زمان سلطنت شاه عباس اول، گیلان استقلال خود را از دست داد.این شهر از سال ۱۰۰۴ هـ. ق به فرمان شاه‌عباس مرکز استان گیلان و مرکز معاملات نوغان و ابریشم شد که در آن زمان محصول اول گیلان بود. این امر موجب شد که مالکان بزرگ و معامله‌گران ایرانی و روسی و یونانی و ارمنی که سر و کار با نوغان و ابریشم داشتند به این شهر رو کرده و بر وسعت آن بیفزایند. از این زمان سنگفرش بازار و سرپوشیدن خندقهای سرگشاده در نواحی مرکزی شهر شروع شد. در سال ۱۰۷۱ هجری قمری، قوای روسیه به دستور پتر کبیر به گیلان حمله برد و رشت را تا سال ۱۱۴۵ هجری قمری در اشغال خود نگه داشت. در سال ۱۰۴۵ هجری قمری شهر رشت به دست استپان رازین روس غارت شد. در سال ۱۷۲۲ میلادی نیز سپاهیان پتر کبیر، رشت را تسخیر کردند. سپس روس‌های بلشویک در جریان تعقیب هواداران تزار رشت را به تصرف خود درآوردند. رشت در فاصلهٔ سالهای ۱۱۵۷ هـ. ق تا ۱۱۸۴ هـ. ق در وسط جنگلی انبوه قرار داشت. در اطراف نقاط اصلی شهر خانه‌ها نزدیک به هم و در بقیهٔ نقاط خانه‌ها بدون هیچگونه نظمی پراکنده بود. در سال ۱۲۲۳ هـ. ق دارای سه‌هزار خانوار بوده، بازارش از چهار کوچه نامنظم که بخشی از آن با نی و حصیرهای تکه‌پاره پوشانده بودند تشکیل شده بود. این شهر در آن روزگار شش روز با تهران فاصله داشته‌است. این شهر از محلاتی تشکیل شده که نام خود را از زاهدان و عارفانی که در آن سکونت داشتند گرفته‌است مانند سمابجار (صومعه بجار)، چله‌خانه، پیرسرا، استادسرا، آفخرا، علمداران، خواهر امام، سلیمان‌داراب و غیره. سکونت هر یک از زاهدان یا عارفان یا پیران در قسمتی از قصبه یا شهر موجب بود که پیروان آنان مجاور مراد خود جمع شده و کویی تشکیل دهند و نام مراد خود را بر آن نهند. قسمتی از شهر نیز از پیشه‌وران و صنعتگرانی نام می‌گرفت مانند: خمیران یا خمگران، ساغری سازان، صیقلان و غیره.

رشت به علت داشتن ناحیه حاشیه‌ای مرداب انزلی و کرانه‌های دریای خزر و رودخانه سفیدرود و همچنین سایر رودخانه‌های جاری در منطقه از نظر مرتع در حد مناسبی بوده و به جهت خشک شدن و عقب نشینی بخش‌هایی از این مرداب این مراتع به وجود آمده و توسعه پیدا می‌کنند که به اصطلاح محلی به آن قرق کفته می‌شود. گیاهان تشکیل دهنده این مراتع عبارتند از: مارچنگ، پونه، پیرگیاه، هویج وحشی، شاه پسند وحشی، گزنه، یونجه یک ساله، تمشک و ... . دراین محدوده نی و انواع لی نیز دیده می‌شود که از انها در تولید صنایع دستی استفاده فراوانی صورت می‌گیرد. مراتع بوجاق، بیجرخاله، کفته رود جزء مراتع این محدوده به شمار می‌روند. علاوه بر پوشش گیاهی مذکور، قسمت عمده‌ای از این سطح جلگه‌ای شهرستان را مزارع برنج تشکیل داده‌اند که معیشت ساکنان این شهرستان به آن وابسته است.

واقعا" تاریخ جالبی داره بعید میدونم درمورد شهرهای شمالی کسی به تاریخش فکر کنه ولی شهرهای ایران همش یه تاریخ به بلندای یه طومار دارن. تاریخ حفظ کردنش بده ولی خوندش خیلی باحاله :) از تاریخ که بگذریم میرسیم به جاهای دیدنیش، شمال هم که پر از مناظر طبیعی، الان هم که عیده و وقتشه یه هوایی عوض کنیم:

روخانه سیاه رود

این رودخانه که در شرق شهرستان رشت جاریست با نام‌های صیقلان رود، سیاه رود، کلاشه رودبار و نهر بوسار خوانده می‌شود. این رودخانه که در سر راه رشت به قزوین - رشت به لاهیجان و رشت به پیر بازار واقع شده است بنا به نظریه مهندس نوری منوری کارشناس محیط زیست از کوه‌های کم ارتفاع هزار مرز، نیزه سر، جکلوندان و کچا که در جنوب شهرستان رشت قرار دارند، سرچشمه گرفته و پس از طی مسیر ۴۳ کیلومتر به تالاب انزلی سرازیر می‌شود. این رودخانه بنا به نقشه سال ۱۳۳۲ خورشیدی، پس از ورود به رشت به سه راه باقرآباد رسیده و از آنجا به دو شاخه تقسیم شده که یک شاخه آن به سمت شمال و در موازات جاده پیر بازار در جریان بود و دیگری به زمین‌های گود و مزارع و باغات منطقه گلسار سرازیر می‌گشت که پس از احداث خیابان سعدی از بین رفت.^[۶۱]همچنین رابینو در آن زمان رودخانه سیاه رود را تا ۵ کیلومتر قابل کشتیرانی می دانسته است. این محدودهٔ کشتیرانی شامل شاخه شمالی این رودخانه می شده که از منگوده، پیر ده، مبارک‌آباد می‌گذشت. بنا به مشاهدات عینی مردم شهر رشت در مبارک‌آباد (پیربازار به سمت خواچکین) در کنار مسجد این روستا یک وینچ (یدک کش یا قایق کش دستی) قرار دارد که از نوع آلیاژ و طراحی آن می‌توان دریافت که این وینچ ساخت روسیه است و با تلاش و ممانعت اهالی مبارک‌آباد از انتقال این وینچ توسط سازمان میراث اکنون در همان منطقه نصب است. در صحت گفتار رابینو، شخص دیگر بنام ملگونوف در سفرنامه خود اینگونه بیان می‌دارد که در هنگامه فزونی آب سیاه رود می‌توان از رشت تا پیربازار را با کرجی سفر نمود.

رودخانه گوهر رود

گوهر رود که از کوه‌های چوماچا سرچشمه می‌گیرد در داخل شهر رشت به رود چمارسرا معروف است. بنا به نوشته کتاب گیلان این گوهر رود و سیاه رود در منطقه ایی بنام کماکل به هم پیوسته و با نام رود پیربازار به تالاب انزلی سرازیر می‌گردند

شهر رشت پر جمعیت ترین شهر شمال کشور و از جمله کلانشهرهای ایران است. این شهر از جمله شهرهای مهاجر پذیر در استان گیلان محسوب می‌شود که همین امر بر سرعت رشد جمعیت در این شهر نسبت به سایر نقاط استان افزوده است.جمعیت شهر رشت مطابق نتایج سر شماری سال (۱۳۹۰)۶۳۹،۹۵۱ نفر و جمعیت شهرستان رشت ۹۱۸۴۴۵ نفر است.

شهر رشت با توجه به قدمت دیرینهٔ خود جایگاه بناهای تاریخی بسیاری است از جمله مهم ترین آنها ساختمان شهرداری رشت است که شامل ساختمان شهرداری و برج ساعت آن که نماد شهر رشت می‌باشد و نیز موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران است. مجموعه بناهای میدان شهرداری رشت در اوایل سلطنت رضا شاه پهلوی (۱۳۰۴-۱۳۲۰ ه. ش) احداث شده است. برج ساعت شهرداری که نماد شهر رشت محسوب می‌شود، به هنگام وقوع زلزله مهیب و ویرانگر گیلان در سال ۱۳۶۹ ویران شده بود که چندی بعد به صورت سابق بازسازی گردید. از دیگر بناهای تاریخی عبارتند از:

• ساختمان استانداری سابق گیلان
• ساختمان پست و تلگراف سابق رشت
• ساختمان هتل ایران سابق
• عمارت کلاه فرنگی
• کاروانسرای لات

• مسجد حاج سمیع
• مسجد کاسه فروشان
• مسجد گلشن
• مسجد زرگرها
• مسجد بادی الله
• مسجد حاجی صمد خان

خانه ها

رشت به مانند بسیاری از شهرهای بزرگ و معروف کشور از تعدادی از خانه‌های تاریخی بهره می‌برد که هم​اکنون به جاذبه‌های گردشگری این شهر تبدیل شده‌اند. خانه ابریشمچی، خانه قدیری و خانه حاج میرزا خلیل رفیع از جمله خانه‌های تاریخی رشت هستند.

خانه ابریشمچی در ضلع جنوب شرقی میدانی به نام صیقلان و در انتهای کوچه شاعری قرار دارد. قدمت خانه به دوران قاجاریه بر می‌گردد و گویا متعلق به حاج میرزا اسماعیل حاکم رشت در دوران ناصرالدین شاه است. علت آن که این خانه به خانه ابریشمچی معروف شده است فروش آن به فردی به این نام از سوی وراث حاکم بوده است. خانه ابریشمچی دو طبقه و بیش از ۶۵۰ متر مربع زیربنا دارد و علاوه بر بهره‌گیری از معماری قاجاری، متناسب با آب و هوای منطقه باران خیز رشت ساخته شده است.

خانه قدیری مربوط به دوران پهلوی است که در شرق سبزه میدان واقع شده است. اسکلت و سازه این خانه از چوب و متعلق به محمدولی خان تنکابنی، سپهدار و حکمران رشت بوده است. سقف خانه لمبه کوبی شده است و از بیرون که به آن نگاه می‌کنی دارای پوشش سفالی و در و پنجره چوبی است. چند سال پیش *خانه قدیری طعمه حریق شد و تمامی تزئینات آن از بین رفت، اما دوباره بازسازی شد. در حال حاضر این بنای تاریخی به عنوان پژوهشکده میراث فرهنگی مورد استفاده است و دارای کتابخانه‌ای با کتب تخصصی مرمت، معماری، تاریخی، گردشگری و سایر زمینه‌ها بوده که تا حد زیادی پاسخگوی دانشجویان و اندیشمندان است.

خانه حاج میرزا خلیل رفیع دیگر خانه تاریخی رشت است که از مبارزان مشروطه طلب رشت بود. این خانه تاریخی در خیابان استاد مطهری رشت واقع شده است. حاج میرزا خلیل رفیع را اولین شهردار رشت می دانند که البته در دو مقطع این سمت را به دست آورده است. حاج میرزا اول بار در سال ۱۳۲۷ هجری قمری پس از تصرف رشت توسط مشروطه طلبان، شهردار رشت می‌شود، اما پس از مدتی با تصرف رشت توسط قوای روس بازداشت و تبعید می‌گردد. دومین بار که وی شهردار رشت می‌شود مقارن با نهضت جنگل است.

خانه مزبور در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی به دستور وی ساخته شده است. جالب است بدانید که چوب‌های به کار رفته در این بنا از روسیه و توسط کشتی به ایران آورده شده است. این خانه اکنون در اختیار شورای شهر رشت قرار دارد.از دیگر خانه‌های تاریخی رشت عبارتند از:

• خانه میرزا کوچک خان(خانه سردار جنگل)
• خانه رحمت سمیعی با قدمت صدو پنجاه ساله
• خانه کسمایی
• خانه آوانسیان
• خانه اشکوری
• خانه پورعباس
• خانه سید علی مقیمی
• خانه موسس بانک سپه "موسیو لئوپولد گُدار و خانواده اش" محله استادسرا نبش کوچه آتش‌نشانی
• و...

موزه ها

شهر رشت با توجه به تاریخی بودن استان گیلان دارای موزه‌های جذاب و دیدنی است این موزه‌ها عبارتند از:

• موزه سردارجنگل
• موزه رشت (تأسیس ۱۳۴۹ - واقع در خیابان بیستون)
• موزه میراث روستایی گیلان (واقع در جاده رشت - تهران، پارک جنگلی سراوان)

روند افزایش سطح کالبدی شهر رشت تا سال ۱۳۸۵

رودخونه و مناظر طبیعی که توی شمال پره! اما موزه ها و خونه های تاریخی و بناهای دیدنی رشت واقعا جذاب بودن. بدیه سفر کردن ما ایرانیا اینه که یه جورایی بدون اطلاعات سفر میکنیم میریم شمال فقط برای رودخونه و جنگل ولی رشت که مستقیم دریا نداره و وقت میشه یه سر بریم بناهای دیدنیش هم ببینیم، این توریست های خارجیو آدم میبینه باید ازشون یاد بگیره هرجا میرن یه کتاب دستشونه درباره ی اون شهر. حالا وقتشه یکم تخصصی تر درباره رشت بخونیم درسته عیده و الان هم تو سفریم (البته سفر مجاری و همونجور که قبلا" گفتم دیدن کی بود مانند خوندن!)  ولی بد نیست یکم هم تخصصی تر به این شهر نیگا بندازیم:

گسترش شهر

روند توسعهٔ شهر رشت را می‌توان به دو دوره پیش از پهلوی و پس از آن تقسیم کرد:

الف) توسعه شهر رشت از آغاز تاپهلوی

نام رشت در متون تاریخی در کتاب جغرافیایی حدود العالم من المغرب الی المشرق که در سال ۳۷۲ ه. ق. نگارش یافته است، آمده که (رشت از آبادی‌های کهن ایران است). شهر کنونی رشت درادوار گذشته به صورت روستایی بین دو منطقه گیلان (بیه پیش و بیه پس با مرکزیت شهرهای فومن و لاهیجان) قرار در دوره شاه طهماسب، رشت اهمیت اقتصادی و سیاسی، داشت فراوانی یافت.با سقوط پایتخت صفویان به وسیله افغانها، استان گیلان به اشغال روس‌ها درآمد. در ابتدا اشغال شهر رشت، برای تأمین زمین تقریباً پانزده مایل به طرف جنوب از بیشه زارها پاک شد.در دوره قاجاریه، شهر رشت با ساخت و گسترش بازارهای باربندان (ساغری سازان) و ساروق بندان در مرکز شهر، بطور چشمگیری توسعه یافت.

ب) توسعه شهر رشت از اوایل دوره پهلوی تا کنون

پس از انقلاب مشروطیت و تسلط رضاخان، چندین خیابان جدید (امام خمینی سعدی – علم الهدی و شریعتی) و نقطه تقاطع آن‌ها (میدان شهرداری) احداث شد. بازار به حاشیه خیابان‌ها گرایش پیدا کرد و ساختمانهای مسکونی در محلات قدیمی به صورت متراکم مستقر شدند. شهر از سال ۱۳۳۵-۱۳۲۷ ه. ش از سمت جنوب، جنوب شرقی و جنوب غربی توسعه پیدا کرد و پس از آن تا سال ۱۳۵۰، توسعه شهر درحد شرقی متوقف و در جهت غربی و شمال شرقی متمایل گشت. از ۱۳۵۰ به بعدگسترش شهر در جهت شمال و شمال غربی محسوس تر است.بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گسترش شهر در جهت شمال و شمال غرب ادامه یافت.احداث شهرک صنعتی در این دوره و مکان یابی دانشگاه گیلان در جاده تهران (جنوب شرق) به توسعه این بخش از شهر منجر شد در واقع شهر رشت طی سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۴ در جهات غرب به شرق و شمال شرقی توسعه یافته است و از سال ۱۳۶۷ تاکنون نیز توسعه به سمت جنوب غرب، شمال غرب و جاده لاکان است.بیشترین میزان توسعه کالبدی شهر رشت طی سالهای ۱۳۶۱ ۱۳۵۵ با ۲۳۳ درصد و بین سال‌های ۱۳۷۲ ۱۳۶۱ با ۲۷۰ درصد است. این در حالی است که طی سا لهای ۶۵ تا ۷۵ جمعیت شهر رشت، ۴۰ درصد رشد داشته است، یعنی از ۲۹۳۸۹۸ به ۴۱۲۵۵۲ نفر رسیده است. همچنین مساحت شهررشت طی سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۸۵ از ۶۵۰ هکتار به ۱۰۲۴۰ هکتار افزایش یافته است. این میزان بیانگر ۱۴۷۵ درصد رشد فضایی طی سا لهای فوق‌الذکر است.

محله

دیانتی، سام (سردارجنگل)، لاکانی،علی‌آباد،صالح آباد، آب و برق، زیرکوچه، شالکو، احمدیان، پارک شهر،زرجوب، سوخته تکیه، حاجی‌آباد، بادی الله، ارمنی بولاغ، کرد محله، سرچشمه، باقرآباد، ساغری سازان، دانشسرا، جیرباغ، رودبارتان، خمیران زاهدان، دباغیان، کوزه گران، خمیران چهل تن، چله خانه، چمارسرا، کیژده، معین رودخان (شهرک مروارید)، استادسرا، پاسکیاب، سرخه بنده، آتشگاه، صیقلان،کیاب، سبزه میدان، شهرداری، گلسار، بوسار، پیربازار، فخب، پل عراق، استخر (رشت)|استخر، دو برادران، خواهر امام، حمیدیان رشتیان، سلیمان داراب، تازه آباد، منظریه رشت، شهرک مفتح کوی بیانی، احمد گوراب، جاده لاکان، پل طالشان، آفخرا، آج بیشه، شهرک قدس، ۱۶متری سمیه سنگ سازی، چهارراه میکائیل، گلباغ نماز،، نقره دشت، کرف آباد

حمل و نقل شهری

قطار شهری

رشت سومین شهری است که طرح جامع قطار درون شهری در آن آغاز شده است. مطالعات این طرح در ۶ ماه دوم سال ۱۳۸۵ به پایان رسید و در واقع بعد از دو شهر کرمانشاه و همدان، رشت سومین شهری است که طرح جامع قطار ریلی در آن شروع شده است.هم اکنون مسیر هاو ساز و کار احداث پروژه مشخص شده و در آینده نچندان دور عملیات اجرایی این طرح نیز آغاز خواهد شد.

اتوبوسرانی

نخستین اتوبوس در ایران در شهر رشت به کار گرفته شد اما سازمان اتوبوسرانی رشت وحومه در سال ۱۳۴۵ تاسیس گردید وازآن زمان تاکنون به موازات افزایش جمعیت و وسعت شهر رشت، توسعه و گسترش یافته است. هم اکنون در شهر رشت حدود ۸۰ اتوبوس فعالیت می‌کنند همچنین ۵ اتوبوس تندرو نیز به ناوگان اتوبوسرانی این شهر اضافه شده است ولی با توجه به جمعیت ساکن هفتصد هزار نفری این شهراین تعداد اتوبوس به نظر کافی نمی‌رسد.

تاکسیرانی

درسال ۱۳۲۶ تعداد ۵۰ تاکسی به سفارش خانم فخر الدوله (دختر مظفر الدین شاه) از انگلستان خریداری و وارد ایران شد. در سال ۱۳۲۷ اولین تاکسی به جهت علاقهٔ وی به گیلان با عبوراز خیابان اصلی شهر وارد رشت شد. سازمان تاکسیرانی کلانشهر رشت تاکنون بیش از ۹۵۰۰ دستگاه تاکسی و خودروهای شخصی را ساماندهی نموده است که از این تعداد ۶۰۰۰ دستگاه تاکسی دارای پلاک (ت) و از انواع خودروها ی موجود در سیستم تاکسیرانی کشور هستند از جمله ۱۹۴ دستگاه ون. همچنین بیش از ۳۵۰۰ دستگاه خودروی شخصی فعال در ۱۳۶ واحد تاکسی تلفنی تحت نظارت سازمان با عنوان شرکتهای حمل و نقل عمومی مسافر و دو شرکت تاکسی بیسیم فعالیت می‌نمایند.

حالا که جو علمی تخصصی گرفتمون و یادمون افتاد ! عه بابا ما شهرسازیم و هرجا میریم دید شهرسازی و معماری داریم! همه منتظر موندن ببینن شهرداری این رشت کجاس و چجوریه و تاریخش چی بوده:

تاسیس بلدیه(شهرداری)

به موازات پیشرفت عملیات انقلابی، اقدامات سازندگی نیز آغاز شد. حاجی میرزا خلیل که از مشروطه خواهان صدیق بود، مأمور تأسیس بلدیه ‍(شهرداری) گردید و انجمنی به ریاست حاجی میرزا یوسف خان و عضویت سید مهدی رییس الواعظین، ناصرالتجار، میر احمد امام، حاجی میرزا ابوطالب و میر منصور هدی به نام « انجمن بلدیه» به او کمک فکری می‌کردند. اصلاحات آن روزی شهر که در اطرافش فعالیت می‌شد، عبارت بود از: سنگفرش کوچه‌ها و خیابان‌ها ( در آن تاریخ اغلب نقاط شهر خاکی و به مجرد ریزش باران غیر قابل عبور بود)، طاق زدن زیر معابر به منظور عبور فاضلاب( گودال‌هایی که از بارندگی تشکیل می‌شد که مردم مجبور بودند به گرده افراد سوار شده از منطقه آب گرفته بگذرند) رسیدگی به قصاب‌خانه و نانواها و تنظیفات شهری و شماره‌گذاری درشکه‌ها و از این قبیل که هر یک در آن زمان دارای اهمیت خاصی بودند.

حاجی میرزا خلیل آقا، اولین رییس انجمن بلدیه رشت، فرزند میرزا مهدی شریعتمدار ملقب به حاجی ملا رفیع بود. وی کار سازندگی در سطح شهر را با جدیت تمام آغاز کرد. در شماره ۱۸ روزنامه نسیم شمال به تاریخ ۹ ربیع الثانی ۱۳۲۶ صفحه ۳ می‌خوانیم:

انجمن مبارک بلدیه به سعی و اهتمام آقای حاج میرزا خلیل آقا که رییس بلدیه است، شب و روز در فکر ترفیع حال اهالی و تخفیف قیمت اجناس و ارزانی ارزاق می‌باشند. راه پیر بازار که از خرابی ممتنع العبور بود، در این ایام به اهتمام بلدیه به نیکوترین طرحی مشغول تعمیر است و ایضاً بلدیه قول داده است که هر شب هزار چراغ از الکتریسیته و فانوس های ملّون در معابر و محلات شهر رشت روشن کند. در زمان صدی حاج میرزا خلیل آقا، ساختمان کنونی شهرداری رشت هنوز ساخته نشده بود و اداره بلدیه در محل ساختمان«خوشتاریا» مستقر بود، در روزنامه پرورش شماره ۱۳۵ چهرشنبه اول تیر ماه ۱۳۰۵ می خوانیم:

ا«اداره بلدیه دیروز اثاثیه خود را از ساختمان «خوشتاریا» به عمارت جدید الاحداث بلدیه انتقال داده و دوائرمحاسبات، تفتیشی، کابینه، ارزاق نیز به عمارت مذکور منتقل شدند»

همان گونه که گفته شد، رشت از نخستین شهرهای ایران است که در آن شهرداری تأسیس شد و شهرداری رشت از اول تأسیس تاکنون به بهسازی فضای شهری و توسعه امکانات شهر پرداخته است و روند رو به رشدی که در سال های اخیر در زیر سایه دولت خدمتگزار جمهوری اسلامی سرعت بیشتری یافته و چهره شهر را دگرگون کرده است؛ اما همانگونه که در اخبار روزنامه‌های آن دوران درج شده، بیشترین نقش در این توسعه و سازندگی را مردم داشته اند و همانان بودند که در آغاز به تأسیس بلدیه آن روز و شهرداری امروز همت کردند تا شهری پاکیزه و زیبا چون خانه های خود داشته باشند. مردمی که هنوز هم دست یاری رسان شان در دست ماست و هرگام ما در راه سازندگی، مرهون کمکهای آنان.

برخی طرح های شهری در حال انجام

• احداث مرکز علوم و رصد خانه - برآورد هزینه :۳۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ریال
• فاز اول اتصال بلوار شهید رجائی به میدان سرگل - مشخصات : طول ۱۲۰۰ متر، عرض ۳۵ متر اعتبار :۹۲،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰
• احداث مجتمع تجاری و مسکونی زیتون - مشخصات : مساحت زمین ۷۷۰۰ مترمربع، زیر بنا ۲۶۵۰۰ متر مربع، ۱۷۴ واحد مسکونی و ۳۳ واحد تجاری کل هزینه ها :۲۲۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ریال
• تقاطع غیر همسطح و هم سطح شهدای گمنام - مشخصات: تقاطع سه طبقه به طول روگذر ۵۱۲ متر،عرض ۱۷،۵ هزینه:۱۳۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال سال بهره برداری : ۱۳۸۹
• احداث کمپینگ عینک - مشخصات : مساحت محوطه ۱۰۰۰۰ متر مربع مجموع هزینه دو فاز:۵۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال سال بهره برداری :۱۳۹۰-۱۳۸۹
• طرح بهسازی و نوسازی محور حدفاصل خیابان تختی تا خیابان سعدی - نام مشاور: مشاور بعد تکنیک * نام کارفرما: شهرداری رشت * موقعیت مکانی : حد فاصل خیابان تختی تا خیابان سعدی
• فاز اول اتصال بلوار شهید رجائی به میدان سرگل - مشخصات : طول ۱۲۰۰ متر، عرض ۳۵ متر اعتبار :۹۲،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰

واقعا" خجالت باید بکشیم! این همه رفتی رشت این همه رفتی شمال اصلا" یه بار دربارش مطلب خونده بودی؟ همین پاشیم دست زن و بچه را بگیریم بریم شمال! درسته رشت بندری نبود اما خوندن دربارش به عنوان یه شهر شمالی ایران خیلی مفید بود. واقعا" رشت شهر بزرگی میشه و این درصورتیه که نه تنها مسئولینش بلکه من و تویی هم که پا میشیم میریم شمال و گذرمون به این شهر و شهرهای مشابهش میخوره یکم دیدمون علمی تر باشه. این دفعه اگه رفتی رشت اطلاعات بیشتری دربارش داری اگه هم نرفتی که مث بقیه شهرهای ایران که همشون ندیدنشون برابره با برفنا بودن نیمی از عمرت(!) اینم بگم بهت که:

• اَنَ خروس مورغانه کونه

بعله گیلکی بود! وقتی از رشت برگشتی بهت اینو میگن ینی : طرف خیلی خوشحاله 

اینم از آخر سفر امروزمون. اما رشت همین نبود باید بری توی شهر قدم بزنی و بو بکشی :) حسی که بهت دست میده را نمیشه توصیف کرد.

الانم خسته نباشید باید آماده بشی و بار و بندیل را ببندی و آماده بشی برای فردا. قراره بازم ایرانگردی کنیم!

راستی بازهم عیدت مبارک !

منابع: