اگر سری به ۳۳ پل، پل خواجو و دیگر آثار تاریخی شهر زده باشید حتماً مناظر زشتی به نام یادگاری ها را بر پیکره این بناهای ارزشمند دیده اید. از ایجاد خراش با کلید گرفته تا یادگاری هایی که با زغال و خودکار و ماژیک و حتی اسپری روی این بناهای تاریخی نوشته شده است!
انگار که برخی ها جایی برای نوشتن پیدا نکرده و این آثار ارزشمند و میراثی که از گذشتگان به ما به ارث رسیده است را با تخته سیاه اشتباه گرفته اند و حالا این بناهای تاریخی، تخته سیاهی شده برای نوشتن یادگاری و درد و دل های آن ها. پدیده یادگارنویسی بر بناهای تاریخی، نوعی انحراف اجتماعی به نام وندالیسم فرهنگی است که علاوه بر آسیب های فراوانی که به آثار تاریخی وارد می کند، منظره ای نازیبا هم در این بناها ایجاد کرده است. افراد، با نیت ماندگار شدن، بر آثار تاریخی یادگاری می نویسند، درحالی که یادگارنویسی بر بناهای تاریخی به نوعی نشانه عدم آگاهی مردم و به خصوص جوانان از ارزش و جایگاه این آثار ازشمند و تهدیدی برای این سرمایه های ملی است. 
سید روح الله سیدالعسگری، سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان در این زمینه به خبرنگار ایمنا می گوید: وندالیسم یک ناهنجاری اجتماعی و به معنای تخریب وسایل و امکانات عمومی است که در کل دنیا رواج دارد و متأسفانه در ایران هم خیلی مشهود است.
وی با اشاره به اینکه وندالیسم فرهنگی و خسارت زدن به آثار و ابنیه تاریخی، یکی از انواع وندالیسم است، ادامه می دهد: خسارت های وندالیسم فرهنگی، به دلیل آسیب وارد کردن به آثار و ابنیه تاریخی، در بسیاری از مواقع غیرقابل جبران است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان از این می گوید که شایع ترین نوع وندالیسم در آثار تاریخی، یادگارنویسی است که حتی در گذشته هم شایع بوده و به عنوان مثال در مسجد جامع عتیق واقع در میدان امام علی (ع)، یادگارنویسی هایی داریم که مربوط به ۲۵۰ سال یا ۳۰۰ سال قبل است.
یادگارنویسی عمدتاً توسط جوانان ۱۵ تا ۳۰ سال صورت می گیرد
وی می گوید: این یادگارنویسی ها بیشتر با خودکار و کلید و عمدتاً توسط جوانان رده سنی ۱۵ تا ۳۰ سال صورت می گیرد که اکثراً هم دارای سطح تحصیلات پایینی هستند.
سیدالعسگری می گوید: در ایام پیک سفر مثل تعطیلات نوروز و تابستان که حجم بازدیدها از اماکن تاریخی بالا می رود، شاهد هستیم که میزان یادگارنویسی ها به خصوص در اماکنی که حفاظت فیزیکی آن ها کمتر است و قابلیت نصب شیشه سکوریت وجود ندارد، افزایش چشمگیری می یاید.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان ادامه می دهد: کاخ هایی مثل هشت بهشت و عالی قاپو، کاخ موزه هایی مثل عمارت چهلستون و پل های تاریخی مثل ۳۳ پل و پل خواجو بیشتر از دیگر اماکن تاریخی قربانی وندال ها هستند.
وی معتقد است: به طور کلی یادگارنویسی ها در اماکن تاریخی بیشتر از اماکن تاریخی مذهبی مثل مساجد تاریخی بیشتر اتفاق می افتد، به این دلیل که مردم برای اماکن تاریخی مذهبی قداست خاصی قائل هستند و کمتر به آن ها آسیب می رسانند.
سیدالعسگری می گوید: علاوه بر آسیب های مادی ناشی از یادگارنویسی ها، آسیب های معنوی وارد شده به آثار تاریخی در موارد بسیاری غیرقابل جبران است و به عنوان مثال وقتی یک نقاشی مربوط به دوره صفویه تخریب شود، احتمال مرمت و بازگشت آن به حالت قبل وجود ندارد.
صرف هزینه 100 میلیون تومانی برای پاک کردن یادگاری های 33 پل
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان ادامه می دهد: در سال های گذشته، اداره میراث فرهنگی شهرستان، مبالغ هنگفتی برای پاک کردن این یادگاری ها و مرمت آثار تاریخی هزینه کرده است، به گونه ای که در سال ۹۲، فقط مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان برای مرمت ۳۳ پل هزینه شده است.
وی با اشاره به اینکه یادگارنویسی ها تأثیرات منفی بر توریست های خارجی دارد، می گوید: توریست های خارجی، گردشگران فرهنگی هستند، یعنی سفر آن ها جنبه فرهنگی دارد، نه تفریحی و وقتی این یادگارنویسی ها و خسارت به آثار تاریخی را مشاهده می کنند، منظره جالبی ندارد و قطعاً در نوع نگرش آن ها نسبت به مردم ایران اثر منفی خواهد داشت. 
سیدالعسگری ادامه می دهد: در قانون مجازات اسلامی هرگونه تخریب در آثار تاریخی که یکی از مصادیق آن، همین یادگارنویسی ها است جرم محسوب شده و مجازات آن، یک تا سه ماه حبس و پرداخت جزای نقدی است.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان می گوید: تابلوهای اطلاع رسانی که در این زمینه، در آثار تاریخی نصب کرده ایم تا حدودی بازدارندگی داشته و در اطلاع رسانی به مردم و کاهش یادگارنویسی ها مؤثر بوده است.
وی معتقد است: فردی که اقدام به یادگارنویسی می کند فکر می کند که با این کار جاودانه می شود و به عنوان مثال، چندین سال بعد که اقوام یا فرزندان او به بازدید این آثار تاریخی می آیند، این یادگاری را می بینند، درحالی که از خسارت های فراوان خود به آثار تاریخی آگاهی ندارند.
سیدالعسگری با اشاره به اینکه بیشترین میزان این یادگارنویسی ها توسط جوانان صورت می گیرد که این امر نشان می دهد که فرهنگ احترام و حفاظت از آثار تاریخی در بین قشر جوان جا نیفتاده، می گوید: مردم باید بدانند که آثار تاریخی فقط مربوط به نسل کنونی نیست و متعلق به آیندگان هم است.
همه مردم در حفاظت از میراث فرهنگی، مسوول هستند
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان با اشاره به اینکه میراث فرهنگی متعلق به همه مردم است و همه مردم در حفاظت از آن، مسوول هستند، معتقد است: رسانه ها، رادیو و تلویزیون و آموزش و پرورش در فرهنگسازی و آگاه کردن مردم نسبت به اهمیت آثار تاریخی نقش عمده ای دارند.
وی با اشاره به اینکه کمیته فرهنگ شهروندی شهرداری اصفهان از جمله نهادهایی است که پتانسیل بالایی در بحث تبلیغات شهری دارد و در زمینه فرهنگسازی بسیار مؤثر است، معتقد است: این نهاد می تواند یاری گر میراث فرهنگی اصفهان باشد و در تابلوهای شهری، آسیب های وندالیسم و یادگار نویسی بر آثار و ابنیه تاریخی را به مردم آموزش دهد.
سیدالعسگری ادامه می دهد: بنرهای سفیدرنگی در بناهای تاریخی مثل عالی قاپو، عمارت چهلستون و منارجنبان نصب شد و دفترچه های یادداشتی هم در برخی بناها مثل موزه هنرهای تزئینی قرار داده شده تا بازدیدکنندگان، یادگاری یا دلنوشته های خود را در آن ها ثبت کنند. 
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اصفهان می گوید: در دهه فجر سال ۹۲، طرح "میراث یار" با همکاری این اداره و اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان اجرایی شد و دوره آشنایی با اهمیت میراث فرهنگی باحضور ۸۰ دانش آموز دختر و پسر مقطع ابتدایی برگزار شد.
سیدالعسگری با اشاره به اینکه بسترسازی فرهنگی از سنین دبستانی جواب می دهد، می گوید: در این دوره، دانش آموزان با اهمیت آثار تاریخی آشنا شدند تا به عنوان همیار میراث فرهنگی فعالیت کرده و در هنگام بازدید از آثار تاریخی به افراد متخلف خانواده یا اطرافیان درخصوص نوشتن یادگاری تذکر دهند.
وندالیسم، برآیند شرایط حاکم بر جامعه است
کوروش محمدی، آسیب شناس اجتماعی و رییس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان هم در این زمینه به خبرنگار ایمنا می گوید: وندالیسم یک پدیده کاملاً ضد اجتماعی به معنای آسیب زدن به وسایل و امکانات عمومی است که یکی از انواع آن، خسارت زدن به اماکن تاریخی و باستانی از طریق یادگارنویسی است.
وی با اشاره به اینکه وندالیسم، برآیند شرایط حاکم بر جامعه است، معتقد است: ریشه بروز وندالیسم به شرایط حاکم بر جامعه برمی گردد و گاهی فشارها، استرس ها و معضلات اجتماعی مثل تورم، بیکاری، فقر، اعتیاد، تبعیض های اجتماعی و ناعدالتی در توزیع ثروت و منابع در جامعه آن قدر شدید است که عقده های روانی کوچک و بزرگی را در افراد ایجاد کرده که در درون آن ها تلمبار می شود.
تخلیه عقده های روانی با نوشتن یادگاری بر آثار تاریخی
این آسیب شناس اجتماعی ادامه می دهد: وقتی افراد جایی برای تخلیه عقده های روانی و یا پر کردن خلأ ناشی از این عقده های روانی پیدا نمی کنند، در فضاهای عمومی مثل اماکن تاریخی وارد گود شده و هیجان های تلمبار شده خود را از طریق تخریب و یا نوشتن یادگاری، تخلیه می کنند.
رییس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایرانیان می گوید: البته گاهی هم تخلیه انرژی از روی عمد نیست و هدایت های درونی، افراد را به این سمت می کشاند که هیجانات پاسخ داده نشده خود را از طریق تخریب و نوشتن یادگاری بر ابنیه تاریخی تخلیه کنند و خود را از بار و فشار این هیجانات رها کنند.
وی معتقد است: در مواردی هم ریشه بروز این پدیده ضد اجتماعی به الگوهای ناصحیحی برمی گردد که از بزرگترها به افراد رسیده است.
محمدی می گوید: بر اساس نظریات روان شناسان، احساس تعلق بعد از نیازهای فیزیولوژیک جزء یکی از نیازهای اصلی انسان است، به این معنا که افراد باید نسبت به جامعه و محیط خود احساس تعلق داشته باشند.
این آسیب شناس اجتماعی با اشاره به اینکه بناهای تاریخی بخشی از سرمایه های ملی هستند، می گوید: باید آگاهی مردم نسبت به ارزش این سرمایه ها افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه احساس تعلق نسبت به کشور به باور و عرق ملی تبدیل می شود، ادامه می دهد: اگر حس تعلق ملی در افراد کمرنگ شده یا از بین برود، شرایط به گونه ای می شود که افراد برای سرمایه های اجتماعی که یکی از مصادیق آن، آثار و ابنیه تاریخی است ارزشی قائل نبوده و به آن ها حرمت نخواهند گذاشت.
محمدی تأکید می کند: وقتی افراد با حاکمیت و مسوولین ارتباط بسیار نزدیک داشته باشند و در برنامه های اجتماعی مشارکت داده شوند، این حس تعلق تقویت می شود.
این آسیب شناس اجتماعی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی تنها یک متولی برای رتق و فتق امور اداری اماکن تاریخی است، می گوید: در رابطه با پاسداشت و حرمت این آثار تاریخی، همه نهادهای اجتماعی، رسانه ها، آموزش و پرورش و آحاد مردم مسوول هستند.
آثار و ابنیه تاریخی چندین هزار ساله بخشی از هویت ملی ما ایرانیان و سرمایه های ملی هستند که نه تنها متعلق به نسل های کنونی، بلکه میراثی برای آیندگان بوده و به همین جهت، تمامی قشرهای مردم، وظیفه حفاظت از آن ها را برعهده دارند.
/گزارش: فاطمه معینی/