اولین برنامه‌ها و طرح‌های توسعه شهری اصفهان، مربوط به صدها سال قبل بوده که مهمترین و تأثیرگذارترین آنها، در دوره صفویه بود که اوج تکامل شهرسازی در ایران، محسوب می‌شود و نهایتاً موجب ایجاد و شکل‌گیری «مکتب شهرسازی اصفهان» گردید.
اما به شیوه و روال طرح‌های توسعه شهری مرسوم و در دوره معاصر، بشرح ذیل است.
۱- طرح کوکس :
اولین طرح توسعه شهری اصفهان در سال ۱۳۳۷ (۵۰ سال قبل) توسط دفتر فنی وزارت کشور و از طریق مشاور آلمانی بنام کوکس، تهیه گردید. طرح مذکور بنام طرح کوکس، معروف است.
۲- طرح جامع اول :
دومین طرح توسعه شهری اصفهان، طرح جامع شهر است که توسط مشاور ارگانیک تهیه و در سال ۱۳۵۰ به تصویب رسید. این طرح، اولین طرح جامع رسمی شهر اصفهان است.
۳- طرح تفصیلی اول :
سومین طرح توسعه شهری اصفهان، طرح تفصیلی شهر است که بر اساس طرح جامع ارگانیک و پس از تصویب آن، تهیه و در سال ۱۳۵۲ به تصویب رسید. طرح تفصیلی مذکور نیز توسط مشاور ارگانیک تهیه گردید. این طرح، اولین طرح تفصیلی رسمی شهر اصفهان است.
۴- طرح جامع دوم :
چهارمین طرح توسعه شهری اصفهان، طرح تجدید نظر در طرح جامع شهر است که بعنوان دومین طرح جامع شهر، محسوب می‌شودو توسط اداره کل وقت مسکن و شهرسازی استان اصفهان تهیه و در سال ۱۳۶۷ به تصویب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسید.
۵- طرح تفصیلی دوم :
پنجمین طرح توسعه شهری اصفهان، طرح تفصیلی شهر است که بر اساس طرح تجدید نظر در طرح جامع (طرح جامع مصوب ۱۳۶۷) توسط مشاور نقش جهان پارس تهیه و حد فاصل سال‌های ۱۳۷۱ الی ۱۳۷۵ به تصویب کمیسیون ماده پنج قانون تأسیس شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسید.
۶- طرح بازنگری طرح تفصیلی :
ششمین طرح توسعه شهری اصفهان، طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر است که بر اساس توافقنامه ۱۵/۹/۱۳۷۹ فی‌مابین وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری اصفهان و شورای اسلامی شهر اصفهان، مسئولیت تهیه آن بعهده شهرداری اصفهان قرار گرفت.
طرح مذکور بعنوان سومین طرح تفصیلی شهر اصفهان محسوب می‌شود که برای اولین بار توسط شهرداری تهیه شده است.
تهیه این طرح در ابتدای سال ۱۳۸۱ و توسط شش مهندس مشاور ذیصلاح، آغاز و نهایتاً در سال ۱۳۸۵ به تأیید و تصویب شورای اسلامی شهر اصفهان رسید و فعلاً ۹ منطقه از ۱۴ منطقه شهرداری از ابتدای سال ۱۳۸۶ (اردیبهشت ماه ۱۳۸۶) بتدریج و به تفکیک مناطق شهرداری به تصویب کمیسیون ماده پنج قانون تأسیس شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسیده لیکن هنوز ابلاغ نشده است و نتیجتاً هنوز، ملاک عمل قانونی نمی‌باشد. بدیهی است پس از ابلاغ رسمی، طرح بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان قابل استناد رسمی و ملاک عمل قانونی خواهد بود.
لازم به ذکر است مرحله اول طرح مذکور شامل اهداف و راهبردهای طرح بوده که به نوعی، بعنوان برنامه و طرح فرا دست (مشابه طرح جامع) محسوب می‌شود که در سال ۱۳۸۳ به تصویب کمیسیون ماده پنج قانون تأسیس شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسید.
همچنین، مرحله دوم طرح مذکور شامل طرح تفصیلی پایه (شبکه معابر، کاربری اراضی، ارتفاعات، ضوابط و مقررات شهرسازی) که خروجی و محصول نهایی و اساس طرح مذکور محسوب می‌شود، از اوایل سال ۱۳۸۴ آغاز و از ابتدای سال ۱۳۸۵ تا نیمه آن بتدریج و به تفکیک مناطق مربوطه، از مشاور تحویل و نهایتاً در شورای اسلامی شهر اصفهان بررسی و تصویب شد و به کمیسیون ماده پنج ارسال و ارائه گردید.
بزودی مطالب کاملتری از طرح های شهری ایران و همچنین مکتب ها منتشر خواهیم کرد.
از سایت شهرداری اصفهان
گفتاری از مهندس مسعود نریمانی( معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان)