دکترمحمد رضا پورجعفر 1، علی پورجعفر 2
استاد و مدیر گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس
pourja_m@modares.ac.ir
-2 دانشجوی مهندسی معماری، دانشگاه پیام نور
چکیده
سرمایه در فرهنگ لغت فارسی به: 1- پول یا متاعی که آن را اساس کسب و بازرگانی قراردهند. 2- مال، تمول،ثروت. 3- قابلیت، استطاعت. 4 - مبداء و اصل، معنا شده است. سرمایه را در سه شکل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هم معنا می کنند سرمایه اقتصادی یا خود پول است و یا قابلیت تبدیل به پول و ارز رایج را دارد. سرمایه ی فرهنگی و اجتماعی که حاصل پیشین هی بسیار طولانی تری نسبت به سرمایه ی اقتصادی است هم می تواند در شرایط معینی قابلیت تبدیل به سرمایه ی اقتصادی را پیدا کند ویا به طور غیرمستقیم بستری معتمد برای کسب ویا افزایش بهبود میزان مال و منال گردد.
بازارهای ایران با کاربری عمده تجاری و بطور کلی فعالیت های اجتماعی اقتصادی، نمونه هایی قابل ملاحظه از فضاهای شهری محسوب می شوند که سرمایه اجتماعی فرهنگی نقش بسزایی در وضعیت اقتصادی آنها دارد. بازارهای تهران، تبریز و اصفهان هم چنان شریان اصلی حیات شهری و مرکز فعالیت اجتماعی اقتصادی باقی مانده اند. این بازارها از نمونه های موفق و سرزنده بازارهای ایران هستند که دارای خصوصیات کالبدی و ساختاری ویژ های با سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی میباشند .در این مقاله نخست به پیشینه ی مفاهیم سرمایه ی اجتماعی در خارج از کشور و در ایران اشاره خواهد شد. سپس بازارهای سنتی در شهرهای بزرگ همچون تهران، تبریز ، اصفهان، از نظر نقش سرمایه اجتماعی در وضعیت اقتصادی آنها مورد پژوهش قرار خواهند گرفت .بازارهای قدیمی با داشتن کسبه ای اصیل، متدین و معتمد بیشتر، پایگاهای دینی همچون مساجد وتکایای قدیمی و توجه به مراسم مذهبی، نسبت به فضاهای مدرن( و بی توجه به نکات مذکور) درطول زمان موفق به کسب سرمایه های مطلوب اجتماعی گردید هاند که در رونق اقتصادی آنها نقش مؤثری داشته است. در این مقاله بر این باور یم که بازارهای سنتی به دلیل داشتن سرمایه اجتماعی غنی و جو اعتماد از وضعیت اقتصادی پایداری برخوردار می باشند.
واژگان کلیدی: سرمایه اجتماعی، بازار، فضاهای شهری مدرن، ، فعالیت های تجاری، پایداری اقتصادی
