مقاله 1، دوره 18، شماره 2، زمستان 1392، صفحه 5-16 نشریه هنر های زیبا
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1استاد دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2دانشجوی کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سال‌های 1320-1357، دوره‌ای است که شهر مدرن شکل گرفته است. برنامه‌ریزی شهری نیز در این دوره با تأسیس سازمان برنامه در سال 1327 شکل نهادی می‌یابد و برنامه‌های توسعه عمرانی برای شهر تهیه می‌شوند. در اثر این برنامه‌ها، شهر گسترشی کم‌نظیر را تجربه می‌کند. شهرهای مدرن مانند تهران، با موقعیت‌های کاری و شرایط زندگی بهتر، ماوایی برای تحقق آرزوهای ساکنین شهرهای اطراف و روستائیان می‌شوند. در نتیجه، جمعیت این شهرها افزایش می‌یابد. شهر جدید، کلان‌شهری است که برای ساکنانش، که طیف وسیعی از بازیگران جدید اجتماعی مانند زنان، روشنفکران، جوانان و... را شامل می‌شود، غریبه است. شهر و تجربه‌های سوژههای جدید شهری، دستمایه اصلی بسیاری از رمان‌ها و فیلم‌ها در این دوره است. نویسنده، گاه از دیدگاه خود و گاه از دید سوژههای دیگر، شهر را توصیف می‌کند. ابراهیم گلستان یکی از نویسندگان مدرن سال‌های 1357-1320 است، که در داستان‌ها و فیلم‌هایش به بیان تجربه‌های عینی و ذهنی افراد در کلانشهر می‌پردازد. موضوع اصلی داستان‌های او، تناقص‌های جامعه در حال گذار به مدرنیته است. تضاد میان کهنه و نو، روستا و شهر و .... روش تحقیق در این مقاله روش اکتشافی و با استناد به آثار گلستان است. یافته‌های پژوهش، تصویر روشنی از تحولات شهر و سوژههای شهری در سال‌های 1320 تا 1357 ارائه می‌دهد.
کلیدواژگان
واژه‌های کلیدی مدرنیته؛ مدرنیزاسیون؛ مدرنیسم؛ بازگشت به اصل؛ شهر؛ ابراهیم گلستان